Bezit van cryptovaluta vormt risico, ook voor de dienstverlener

De laatste tijd staan Bitcoin en andere cryptovaluta volop in de aandacht. De digitale munt is hot. Dat is de Belastingdienst en de strafrechtelijke opsporingsinstanties niet ontgaan en zij voeren inmiddels een actief beleid op de opsporing en handhaving. Behalve dat beleggingsresultaten fiscaal verantwoord moeten worden, kan de handel in cryptovaluta ook duiden op strafrechtelijk gedrag, zoals witwassen. Cryptovaluta doen dan ook mede een beroep op de WWFT-verplichtingen van de dienstverlener.

Iedere bitcoin bestaat uit een unieke reeks van cijfers en letters en wordt verkregen door ‘mining’ of door middel van een transactie. Bij ‘mining’ wordt gebruik gemaakt van krachtige computers die met complexe berekeningen een Bitcoin kunnen creëren. Om Bitcoins te verkrijgen via een digitale transactie, moeten gebruikers software downloaden, waarmee ze vervolgens Bitcoins kunnen kopen en digitaal kunnen opslaan in een wallet (digitale portemonnee) op hun computer of telefoon. Vanwege de gestegen populariteit en de explosieve waardestijgingen, heeft de digitale munt ook de aandacht gekregen van de Belastingdienst.

Als cryptovaluta als beleggingen worden aangehouden, zijn deze belast als inkomen uit sparen en beleggen. De Belastingdienst beschouwt cryptovaluta als een box 3-bezitting die in de aangifte moet worden vermeld onder de categorie “overige bezittingen”. De investering zal niet in de vooraf ingevulde aangifte (VIA) vermeld staan en de aangifte zal derhalve op dit onderdeel aangevuld moeten worden.

In het geval een belastingplichtige actief handelt in cryptovaluta en daarbij bijvoorbeeld koersverschillen tussen platforms benut, of actief aan mining doet, komt de vraag op of deze activiteiten kwalificeren als een resultaat of overige werkzaamheden en als zodanig belast is in box 1. Als daarvan sprake is moeten de inkomsten verantwoord worden in de aangifte.

Als een belastingplichtige cryptovaluta bezit en niet heeft opgegeven in zijn aangifte kan de Belastingdienst navorderen. In het geval de cryptovaluta in het buitenland worden gehouden en zijn opgekomen, geldt mogelijk zelfs de verlengde navorderingstermijn van 12 jaar. Deze termijn zal in de praktijk overigens van weinig betekenis zijn omdat vele cryptovaluta (nog) niet zo lang bestaan en de grote koersstijgingen zich pas de afgelopen paar jaren hebben voorgedaan.

Een belastingplichtige die cryptovaluta niet in de aangifte verantwoord heeft, kan alsnog de aangifte verbeteren (inkeren). Hoewel de regeling sinds 1 januari 2018 is beperkt, zijn er nog steeds mogelijkheden. Van belang is dat de inkeer wordt gedaan voordat de Belastingdienst de belastingplichtige op het spoor komt. Dat laatste is niet onwaarschijnlijk, want anders dan menigeen denkt, is het bezit van cryptovaluta niet per se anoniem. Op basis van de blockchaintechnologie en de transparantie van het grootboek waarin alle transacties worden vastgelegd, is na te gaan wie in het bezit is van bitcoin of cryptovaluta.

Het opzettelijk doen van een onjuiste aangifte – niet verantwoorden van cryptovaluta – kwalificeert in beginsel als een strafbaar feit. Dit is niet het enige dat de opsporingsinstanties mogelijk interesseert. Een veelgehoord geluid is dat cryptovaluta interessant zijn voor criminelen. In de praktijk zien wij dat er diverse mogelijkheden zijn om de anonimiteit te waarborgen bij digitale valuta. Het OM heeft al diverse zaken voor de rechter gebracht, waarbij Bitcoins waren ‘gemixed’ om de afkomst van het vermogen te verhullen. De meeste verdachten die voor de rechter worden gebracht worden in dit kader vervolgd voor witwassen. Bezitters van cryptovaluta lopen zodoende het risico extra kritisch beoordeeld te worden, bijvoorbeeld op de hierna te noemen indicatoren.

Het Anti Money Laundering Centre (hierna: AMLC) dat een coördinerende en ondersteunende rol voor de Belastingdienst, FIOD en de politie vervult, ontvangt witwassignalen van de partnerorganisaties en beoordeelt deze op indicaties van witwassen. Uit publicaties van deze partijen leiden wij af dat de diensten van een Bitcoin-mixer als een witwasindicator bestempeld wordt vanwege het verhullende karakter van de herkomst van de transacties. Mixen is een methode om digitale valuta van verschillende eigenaren door elkaar te halen en vervolgens conform de inbreng terug te geven met een gemixte code voor de ingebrachte valuta. Hierdoor wordt het zeer moeilijk om de herkomst van het vermogen en de transactiehistorie van de cryptovaluta te achterhalen. Een andere witwasindicator in de praktijk is dat Bitcoins of andere valuta aangeboden worden in ruil voor contant geld. Hiermee kunnen mensen anoniem deze valuta aanschaffen zonder gebruik te maken van een bankoverschrijving. Ook dit komt in de praktijk veelvuldig voor. De verkopers van digitale valuta ontvangen daarbij naast de waarde in het economische verkeer tevens een commissie die kan oplopen tot 15%. Het betalen van zo’n opslag kan dus ook een risico op zich zijn.

Gelet op de potentiele risico’s zal een financiële dienstverlener enig onderzoek verrichten naar de handel van de klant in cryptovaluta. Dit mede in het licht van de verplichtingen uit hoofde van de WWFT. De financiële dienstverlener zal moeten beoordelen of mogelijk sprake is van een ongebruikelijke transactie en de afweging moeten maken of deze eventueel gemeld moet worden.

Toezichthouders als DNB en FIU hebben reeds aangekondigd streng te toetsen op de naleving van de regels in de WWFT en de WFT.

Als u meer informatie wilt over dit onderwerp of begeleiding wilt voor u of uw cliënt, aarzel dan niet om contact met ons op te nemen.