Boete en strafvervolging: een pleitbaar standpunt kan uw redding zijn
De Hoge Raad heeft onlangs beslist dat bij een onjuiste aangifte geen vergrijpboete wordt opgelegd als sprake is van een pleitbaar standpunt. Strafvervolging is dan evenmin aan de orde. Voor de praktijk is dit enorm belangrijk. Het biedt zowel de belastingplichtige als de adviseur de mogelijkheid aan een boete te ontkomen. Vooral omdat een pleitbaar standpunt aanwezig kan zijn als een rechter vaststelt dat de aangifte onjuist is en naderhand is vast te stellen.
Judgement day
Op 21 april 2017 is een viertal uitspraken van de Hoge Raad gepubliceerd die van groot belang zijn voor de belasting- en boetepraktijk. Dit geldt zowel voor een belastingplichtige als de adviseur. Een van de belangrijkste oordelen in de arresten op boetegebied is dat geen vergrijpboete kan worden opgelegd als een onjuiste aangifte is ingediend maar er in objectieve zin sprake is van een pleitbaar standpunt.
Subjectieve leer gevreesd
De vrees voorafgaand aan de arresten was dat de Hoge Raad mogelijk zou kiezen voor de subjectieve leer zoals we deze kennen in het strafrecht. Kort gezegd komt deze erop neer dat getoetst moet worden welke intentie een belastingplichtige had op het moment van doen van aangifte. Menigeen dacht dat de Hoge Raad (meer) aansluiting zou zoeken bij het strafrecht. De subjectieve leer wordt minder ruim gezien voor het voorkomen van een boete of strafvervolging dan de objectieve leer.
Objectieve leer gekozen
De Hoge Raad heeft nu ondubbelzinnig gekozen voor de objectieve leer. Als een onjuiste belastingaangifte wordt gedaan kan geen vergrijpboete worden opgelegd als aan die aangifte een standpunt ten grondslag ligt dat gebaseerd kan worden op een pleitbare uitleg van het (fiscale) recht. Dit houdt in dat de belastingplichtige ten tijde van het doen van die aangifte – naar objectieve maatstaven gemeten – redelijkerwijs kon en mocht menen dat deze uitleg en daarmee de door hem gedane aangifte juist was. In een dergelijk geval kan volgens de Hoge Raad niet worden gezegd dat het aan opzet of grove schuld van de belastingplichtige te wijten is dat die aangifte onjuist is dan wel dat daardoor te weinig belasting is geheven, ook al wordt het aan die aangifte ten grondslag liggende standpunt later door de rechter onjuist bevonden.
Onderbouwen van pleitbaar standpunt
De Hoge Raad heeft het oordeel van het Hof bevestigd dat in de procedure sprake is van een pleitbaar standpunt. Het Hof kon tot dat oordeel komen gelet op de wettekst, de door belastingplichtige aangehaalde passages uit de wetsgeschiedenis, op grond daarvan in de fiscale vakliteratuur verdedigde opvattingen en in aanmerking genomen dat in de jurisprudentie van de Hoge Raad tot dat moment geen oordelen waren gegeven over een voldoende vergelijkbaar geval.
Strafvervolging ook uitgesloten
De belastingkamer van de Hoge Raad heeft dus geen aansluiting gezocht bij de strafkamer, maar feitelijk de strafkamer gedwongen aansluiting te zoeken bij de belastingkamer. De Hoge Raad heeft namelijk ten overvloede geoordeeld dat een pleitbaar standpunt ook in de weg staat aan strafvervolging. Boze tongen beweren dat de strafkamer zich niet zou willen conformeren aan dit arrest. Wij hebben vooralsnog geen aanleiding eraan te twijfelen dat de strafkamer de belastingkamer volgt en zien met belangstelling en vertrouwen een eerste bevestiging tegemoet. Belastingdienst, FIOD en Justitie zullen nieuwe beleidskaders moeten ontwikkelen voor de aanpak van zaken waarin onjuiste aangiften zijn gedaan.
In de praktijk: goede dossiervorming van belang
De arresten leren ons dat het van groot belang is dat bij het opstellen en indienen van de aangifte goed wordt vastgelegd op welke gronden bepaalde standpunten worden ingenomen. Het standpunt hoeft niet juist te zijn, maar verdedigbaar. Of juist gezegd, pleitbaar. Verwijzingen naar vakliteratuur zijn daarbij van groot belang, niet in de laatste plaats omdat deze dikwijls verwijzingen bevatten naar wettekst, wetsgeschiedenis en jurisprudentie. Vul dit zo nodig later aan, want het pleitbare standpunt kan en mag later gevormd worden.
Wilt u meer informatie, neem dan geheel vrijblijvend contact met ons op.