Uw fiscale dossier grondslag voor een strafrechtelijk onderzoek? 

In een fiscale procedure neemt een belastingplichtige standpunten in en worden ondersteunende documenten ingebracht. Dit kan van belang of zelfs noodzakelijk zijn om belastingaanslagen te verminderen. Maar mogen deze stukken vervolgens ook gebruikt worden door het Openbaar Ministerie voor een strafzaak? Dit hangt van een aantal elementen af. 

Openbaarheid fiscale procedures

Strafzaken zijn openbaar, in tegenstelling tot belastingzaken. Fiscale procedures vinden plaats achter gesloten deuren. Uitspraken in fiscale zaken worden wel online gepubliceerd, maar altijd in geanonimiseerde vorm. De informatie uit een uitspraak zou dan ook niet herleidbaar moeten zijn naar de belastingplichtige waar het om gaat.  

Gegevensuitwisselingen

Hoe komt informatie uit een fiscale procedure dan bij het OM terecht? De Belastingdienst en het Openbaar Ministerie kunnen op grond van de wet gegevens met elkaar uitwisselen. Dit kan op verzoek of spontaan. Deze wettelijke grondslagen maakt de gegevensuitwisseling rechtmatig. Maar is het gebruik van de informatie door het OM ook rechtmatig? 

Verschoningsrecht

De Hoge Raad heeft hier onlangs enkele opmerkingen over gemaakt aan de hand van een concrete casus. In die casus had een advocaat namens een belastingplichtige stukken ingediend in een fiscale procedure. De Belastingdienst heeft deze informatie vervolgens doorgestuurd aan het OM. Het OM is met deze informatie een strafzaak begonnen tegen de belastingplichtige. De advocaat verzet zich hiertegen en beroept zich op zijn verschoningsrecht. 

Advocaten hebben een verschoningsrecht. Dat betekent dat stukken en gegevens van advocaten een vertrouwelijk karakter hebben en daarom van derden verborgen moeten kunnen blijven. Hier zijn uitzonderingen op, maar dat zijn zeer uitzonderlijke situaties die niet vaak voorkomen. Dit is belangrijk voor onze rechtstaat, omdat burgers erop moeten kunnen vertrouwen dat de met de advocaat gedeelde informatie vertrouwelijk blijft. Zonder dit vertrouwen stelt het recht op een advocaat immers niets meer voor. 

Verschoningsrecht

De Hoge Raad heeft geoordeeld dat een advocaat met het inbrengen van informatie in een fiscale procedure zijn verschoningsrecht niet prijsgeeft in relatie tot een (mogelijke) latere strafrechtelijke procedure. Wel moet men zich ervan bewust zijn dat de ingebrachte informatie genoemd kan worden in de uitspraak van de fiscale procedure, waardoor die informatie openbaar wordt. In die gevallen kan een advocaat geen beroep meer doen op zijn verschoningsrecht. Maar in de andere gevallen, blijft dit verschoningsrecht intact. De advocaat kan zich dan verzetten tegen het gebruik van de informatie in een strafrechtelijke procedure. 

¹Hoge Raad 25 maart 2025, ECLI:NL:HR:2025:456.

Meerwaarde advocaat 

Een belastingadviseur of accountant heeft geen verschoningsrecht. Dit betekent dat zij zich niet kunnen verzetten tegen het gebruik in een strafzaak van door hen ingebrachte stukken in een fiscale procedure. Dit is slechts een van de redenen waarom het verstandig is om een advocaat in de arm te nemen in een procedure of discussie met de Belastingdienst. Meer weten of informeren over de mogelijkheden? Neem vrijblijvend contact met ons op.