Nationaliteit en etniciteit speelden rol in bepaling frauderisico’s

Een nieuw rapport van PwC onthult dat de Belastingdienst heeftgeselecteerd op elementen als nationaliteit en uiterlijke kenmerken bij het inschatten van frauderisico’s. Deze gang van zaken schaadt de privacyregelgeving en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Burgers op de lijst werden vaak gezien als bewezen fraudeurs en zo behandeld. 

PwC doet in opdracht van de Belastingdienst onderzoek naar de Fraude Signaleringsvoorziening (FSV). Hierover bracht PwC al eerder een rapport uit in december 2021. Daaruit bleek dat de gegevens op de FSV-lijsten nooit op deze manier gebruikt hadden mogen worden. De resultaten worden bevestigd door andere vernietigende rapporten, zoals het onderzoek van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) uit oktober. Daaruit blijkt dat de fiscus zich al 20 jaar schuldig maakt aan ‘ongekende’ overtredingen van de privacywetten. 

In het rapport van deze week blijkt dat er interne communicatie bestaat van en met de Belastingdienst omtrent risicobepaling op basis van ‘bijzondere persoonsgegevens’. Dit zijn onder meer persoonskenmerken als nationaliteit, medische gegevens en etniciteit. PwC schat in dat deze kenmerken in 11% van de onderzochte dossiers werden vastgelegd. 

De communicatie vond onder meer plaats met het Combiteam Aanpak Facilitators (CAF). Zij analyseerden op nationaliteit, zo blijkt uit het onderzoek. Ook kwamen FSV registraties voort uit Project 1043 of Project 1044. Eenmaal geregistreerd op de lijst bleef de vermelding staan. Gegevens over burgers bleven zo altijd op te vragen. Net als het fraudelabel dat daarmee vaak samenhing. Ook als de burger helemaal geen fraudeur was. PwC constateert dat 6% van de burgers op de zwarte lijst te lang onder intensief toezicht heeft gestaan. 

De Belastingdienst hield tot voor kort nog altijd vol dat geen sprake was van etnisch profileren bij de registratie op de FSV-lijst. Dit maakt het nieuws extra schokkend. Een vermelding op een zwarte lijst zoals de FSV brengt vele nadelige gevolgen met zich mee. Burgers op een zwarte lijst kwamen vaak niet in aanmerking voor schuldhulp, zoals betalingsregelingen, kwijtschelding van schulden of schuldsanering. 

Daarnaast vermeldt PwC in een tweede rapport dat de gegevens vaak gedeeld werden met andere overheidsinstanties, zoals het Ministerie van Justitie en Veiligheid, gemeenten en het UWV. Het is nog niet duidelijk of het delen van deze gegevens wel mocht volgens de wet en wat daarvan de gevolgen zijn geweest. 

Naast nationaliteit en andere persoonskenmerken zijn er wellicht nog meer redenen geweest om onschuldige burgers op de lijst te zetten. Vervolgonderzoeken van PwC en eigen onderzoek moeten daar in de toekomst helderheid over verschaffen.

Vermoedt u dat u op de FSV-lijst of op een ander zwarte lijst staat? En wilt u graag weten wat uw mogelijkheden zijn? Neemt u dan gerust contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek. Dit kan door een e-mail te sturen naar info@ft-advocaten.nl, te bellen naar +31 (0) 85 006 2222 of ons contactformulier in te vullen.