Blog: Van getuige tot verdachte door medeplegen of medeplichtigheid

Zowel in het fiscale strafrecht als in het fiscale boeterecht zien we dat de medepleger steeds vaker wordt gestraft of beboet. Accountants en belastingadviseurs die bijvoorbeeld onjuiste aangiften indienen of daarbij behulpzaam zijn, zitten op de wip. Op grond waarvan?

Sinds 1 juli 2009 kennen we in het fiscale boeterecht het begrip ‘medeplegen’. In 2014 zijn daar de deelnemingsvormen ‘medeplichtigheid’, ‘uitlokking’ en ‘doen plegen’ aan toegevoegd. In het fiscale boeterecht wordt hiervoor aangesloten bij de definities uit het strafrecht.

Onlangs heeft de strafkamer van de Hoge Raad in zijn arrest van 15 maart 2016 (ECLI:NL:HR:2016:417) de jurisprudentie herhaald over het verschil tussen medeplegen en medeplichtigheid. De grens tussen medeplegen en medeplichtigheid kan immers diffuus zijn.

In essentie is voor medeplegen vereist dat sprake is van een bewuste en nauwe samenwerking. Hiervan is sprake als de bijdrage van de medepleger aan het delict – intellectueel en/of materieel – van voldoende gewicht is. Voornamelijk als het medeplegen niet bestaat uit een gezamenlijke uitvoering is een substantiële bijdrage als medepleger essentieel.

Als de bijdrage niet van voldoende gewicht is, kan sprake zijn van medeplichtigheid. Bijvoorbeeld als iemand een ondersteunende rol heeft bij de totstandkoming van het delict. Hierbij kan worden gedacht aan het opzettelijk gelegenheid, middelen of inlichtingen verschaffen. Als sprake is van medeplichtigheid wordt de straf met een derde verminderd.

In dit kader is het van belang dat accountants en belastingadviseurs zich bewust zijn van het feit dat zij zich snel op glad ijs kunnen begeven. Als een accountant of adviseur bijvoorbeeld opzettelijk een onjuiste aangifte indient namens een belastingplichtige, kan sprake zijn van medeplegen. Als off the record of via een e-mail een tip wordt gegeven over het oneigenlijk toepassen van een aftrekpost, kan sprake zijn van medeplichtigheid of uitlokking.

Van belang is om dit goed te beseffen. Bijvoorbeeld als een accountant of adviseur door de FIOD wordt gevraagd om als getuige een verklaring af te leggen over de gang van zaken. Tijdens of na het verhoor kan de status van de getuige wijzigen in de status van verdachte, bijvoorbeeld omdat sprake is van medeplegen of medeplichtigheid. De opsporingsambtenaar zal in dat geval de cautie geven. Het kwaad is dan vaak al geschied. Want eens gezegd blijft gezegd. Er is dan – vaak onbewust – sprake van zelfincriminatie.

Wees dus op uw hoede als u als accountant of belastingadviseur een verklaring gaat afleggen over uw cliënt. Overweeg vooraf de mogelijke consequenties van de verklaring. U kunt het beste tijdig contact opnemen met een gespecialiseerde advocaat.

U kunt altijd vrijblijvend contact met ons opnemen.